Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM)

Arka Plan

Pek çok kişi için " ark parlaması tehlike analizi "Amerika’ya özgü bir kavramdır. Pek çok durumda, insanlar elektrik tesisatlarının güvenliğine inandığı için, Avrupa’da ark parlaması tehlikelerine pek dikkat edilmemektedir. Buna rağmen, Hollandalı gaz üreticisi Nederlandse Aardolie Maatschappij, ark parlaması tehlike analizini geçtiğimiz günlerde Eaton’dan talep etmiştir.

Hollanda’nın en büyük gaz üreticisi olan NAM yılda 67 m³ gaz üretmektedir. Bu gazın dörtte üçünden fazlası Groningen gaz alanından, geri kalanı da çeşitli küçük arazilerden ve Kuzey Denizi’nden sağlanmaktadır. NAM Hollanda’daki gaz üretiminin yaklaşık % 75’inden sorumludur. Bu şirket petrol çıkartmaya da devam etmektedir, şirketin Schoonebeek’teki petrol sahası 2011 yılında tekrar kullanıma açılmıştır.

Gaz ve petrol endüstrisinde olduğu gibi, NAM’da da güvenlik en üst düzeyde önem arz etmektedir. Bu durum, örneğin, personelin hiç bir koşulda canlı elektrik tesisatları üzerinde çalışmasına izin verilmemesiyle de açıkça görülmektedir. Shell’de Elektrik Ekip Lideri olarak görev yapan Rien Luchtenberg "Güvenlik kullanılabilirlikten çok daha önemlidir."diyor. Luchtenberg için NAM’ın neden ark parlaması tehlike analizi yaptırdığı sorusunun cevabı da oldukça basit: "Çünkü hesaplama yöntemleri artık kullanılabilir hale geldi". Luchtenberg açıklamalarına şu şekilde devam ediyor: "Personelin, yüklenicilerin ve de ortamın güvenliğinin önem taşıdığı bir şirkette, güvenliği ve çalışma yöntemlerini arttırmak için yeni teknolojik gelişmelerden ve anlayışlardan istifade edilmesi doğaldır." Elektrik tesisatlarının bakımına etki eden riskler modern ekipmanların kullanımı ve uygun çalışma talimatlarının takip edilmesiyle sınırlandırılabilmektedir. Bununla birlikte, bu durum kişisel kaza ihtimallerini her zaman tamamen ortadan kaldırmamaktadır. Tesisattaki bağlantıyı kesmek, şalterin güç kaynağı kısmındaki sigortaları sökmek veya çalışmayan kısımları tespit etmek gibi çalışmalar, pano en güncel IEC standartlarına göre test edilmiş olsa dahi, her zaman potansiyel olarak risk taşımaktadır. NEN 3140 standardında bu tip bir tehlikeye açık bir şekilde atıfta bulunulması boşuna değildir.

Zorluklar:

Ark parlaması, elektrik taşıyan iletkenler arasındaki yalıtım ve izolasyonun, uygulanan gerilime dayanma konusunda artık yetersiz kaldığı durumda, elektrik akımının havayı delmesinin bir sonucudur. Ark parlamalarının büyük çoğunluğu elektrik tesisatı çalışmaları esnasında veya bu çalışmaların hemen akabinde ortaya çıkmaktadır. Bir ark parlaması genelde, (örneğin) aletleri tesisatın canlı kısımları üzerine düşürmek gibi insan hatalarının bir sonucudur. Ark parlamasına dahil olan akım çok büyük miktarda enerjiyi serbest bırakmaktadır, bunun sonucunda da tesisat içindeki bakır ve çelik erimekte ve buharlaşmaktadır. Bu da, bu malzemelerin hacminin katlanarak artmasına sebep olmaktadır. Bunun sonucu da aşırı derecede ciddi ve ölümcül yaralanmalara neden olabilecek kapasitede yanıcı bir patlamadır. Personeli bu tür risklerden korumak için profesyonel bir analizin yapılması gerekmektedir.

NAM’da, ister yüklenici tarafından ister şirket personeli tarafından yapılsın, herhangi bir elektrik tesisatı üzerinde çalışılmaya başlanmadan önce, ister çalışma alanında bir ampulün değiştirilmesi isterse bir devre kesicinin bakımı söz konusu olsun, mutlaka yetki alınmalıdır.  Bu yetki ancak tehlikelerin ve potansiyel etkilerin değerlendirilmesini kapsayan İş Risk Değerlendirmesi gerçekleştikten sonra verilecektir. Ark parlaması riski, tecrübenin yanısıra statik veriler de temel alınarak tahmin edilmektedir.

Çözüm

Shell firmasının uzmanları tarafından gerçekleştirilen kısa bir incelemenin ardından, ark parlaması tehlike analizinin elektrik tesisatlarını etkileyen riskleri azaltmaya yardım eden yeni anlayışları da beraberinde getirdiği NAM için açık bir hale gelmiştir. Bunu takiben, NAM’ın 140 çalışma sahasına hızlı bir şekilde erişim sağlayacak bir iş ortağı arayışı başlamıştır. Eaton; bugüne kadar gösterdiği uzmanlık nedeniyle ve ayrıca hesaplama ve raporlama yapmanın çok daha ötesine geçmiş olduğu için iş ortağı olarak seçilmiştir.

NAM için önemli olan diğer bir nokta da, Eaton’ın güvenlik planı içerisinde ark parlaması güvenliği konusunda danışmanlık da yapabilecek olmasıdır. Bunu başarmak için, bu analiz sadece IEEE 1584 2002’yi değil, ayrıca uygun diğer Avrupa standartlarını (EN 50110; IEC 61482; IEC 61641 (alçak gerilim) / IEC 62271-200 (orta gerilim); IEC 60909) da dikkate almalıdır.

NAM, her şeyden önce kapsamlı bir analiz ve tavsiyeyi içeren sağlam bir rapor talep etmekteydi. Belirlenen amaçlar tehlikeli durumları önlemek ve kaçınılmaz olan tehlikeleri de sınıflandırmaktı.

Eaton da buna uygun olarak ark parlaması enerji seviyelerini taslağını çıkarmış ve ayrıca kaydedilecek ilerlemeler konusunda tavsiyelerde de bulunmuştur. Bazen sorunları çözmek için sadece küçük bir düzeltmenin gerekeceği anlaşılmıştır — örneğin, pek çok durumda enerji seviyeleri sadece koruyucu cihazların ayarlarını düzenleyerek herhangi bir yatırım yapılmaksızın azaltılabilmektedir. Doğal olarak bu durum seçicilik konusunda bir ön yargı oluşturmamalıdır. Ark parlamasının riskleri konusunda farkındalığı arttırmak teknik olarak bazı değişikliklere yol açabilmekte— hatta yenileme programını da etkileyebilmektedir. Bununla birlikte, genellikle, güvenliği geliştiren etken küçük düzeltmelerdir. Riskin kabul edilebilirliği ve riskin kendisinin mi yoksa potansiyel etkilerin mi azaltılacağı konusundaki en büyük değerlendirme NAM’ın elektrik uzmanlarının vereceği bir karardır. Bu kararı almak için de güvenilir bilgiye ihtiyaç vardır. NAM’ın uzmanları için en kritik soru her zaman şudur:‘’ Eğer bir yerde hata yaparsak, bu kararımızın haklılığını her zaman kanıtlayabilecek miyiz? ’’ Bu inceleme; hafif seviyedeki ark parlaması risklerinin elektrik tesisatlarında düzenlemeler yapmak suretiyle kabul edilebilir bir seviyeye çekilemeyeceğini açığa çıkarmıştır. Bu risklere yönelik mümkün olan en iyi cevap ise bu yüzden KKD kullanımını seçmektir. Doğru tercih edilmiş KKD kişileri yanıklardan ve göz yaralanmalarından korumaktadır.

KKD kullanmak her zaman pratik bir çözüm değildir; çünkü havalandırma seçeneklerinin eksikliğinden dolayı ekipman içerisinde aşırı derece bir sıcaklık hissedilebilmektedir. Bu da çok rahat bir durum olmadığı için, sistemin güvenliğini sağlamak gibi kısa süreli görevlerde KKD’nin kullanımı mecburidir. Daha uzun süreli görevler ve en ciddi tehlike sınıfında yer alan ark parlaması için, KKD uygun bir çözüm değildir. Bu gibi durumlarda, tüm elektrik tesisatının ve havai güç beslemesinin kesilmesi gerekmektedir.

Sonuç

Risk analizi henüz tamamlanmamış olsa da, Rien Luchtenberg ve Gerrit Guichelaar ark parlaması analizinin NAM’a büyük faydalarının olduğu konusunda hemfikirdir.

Her şeyden önce, ark parlaması tehlikesi konusundaki farkındalık artmıştır. Elektrik tesisatında süregelen işlerin yakınında olan insanları korumak söz konusu olduğunda, örneğin, gerçeklere dayalı tedbirlerin açıklanması sezgisel tedbirlere nazaran daha kolaydır. Ark parlaması hesaplamaları sezgilerin yanıltıcı olduğunu zaman zaman göstermektedir.

Pek çok bakım ve güvenlik sorununda olduğu gibi, ark parlaması tehlikesi analizinin tam maliyetini ve faydalarını hesaplamak kolay değildir. Luchtenberg "Bunu yapıyor olmamız bunu önemli sayıyor olduğumuzu gösterir." diyor ve sözlerine şöyle devam ediyor: " NAM’da biz her zaman mümkün olan en güvenli şekilde çalışırız fakat riskleri daha iyi değerlendirmemize olanak tanıyacak bir yöntem varsa, bunu da kullanmak isteriz. Her ne kadar ark parlaması ihtimali az olsa da, ark parlamasının sonuçları vahim olabilir. Tehlike analizi sayesinde, olası etkileri açık bir şekilde hesaplayabiliyoruz. Tehlike analizini yapmak daha az kazanın meydana geleceğini garanti etmese de, doğru kararların alınmasına yönelik uygun önerileri sağlıyor."

Ark parlaması analizi, bu zamana kadar, elektrik tesisatlarında güvenli çalışmanın yüksek ark parlaması riskine sebep olduğu herhangi bir durumu gün yüzüne çıkarmamıştır. Pek çok durumda, ark parlamasının muhtemel tehlikesini azaltmak da herhangi bir ekipmana yatırım yapmadan veya daha ayrıntılı çalışmalar olmaksızın da mümkün hale gelmiştir ve daha özenle seçilen KKD’lerin kullanımının gitgide aratacağı tahmin edilmektedir.

Yapılan ark parlaması tehlikesi analizinin NAM’ın yeni projeleri üzerinde de etkileri olacaktır. Yeni tesisatların yanısıra eski tesisatların genişletilmesi için de yük hesaplamaları ve sistem çalışmalarıyla birlikte ark parlaması hesaplamaları da artık önceden yapılmaktadır. Böylelikle NAM hata konusunda kendinden emindir, ark parlamasıyla ortaya çıkan enerji yeni tesisatlarda kabul edilebilir bir seviyeye düşürülmektedir.